© TOWARZYSTWO MUZYCZNE im. EDWINA KOWALIKA

Logo Towarzystwa.

Muzycy

Zespół kameralny SIGNUM

Fotografia Zespołu SIGNUM z 2006 r.

Można powiedzieć, że zespół SIGNUM wyłonił się z chóru Cantores Martinenses senza Battuta, lecz nie stało się to w wyniku pojedynczego wydarzenia i dojrzewało przez pewien czas.
Gdy klikniesz na poniższy link, możesz przeczytać szerszą informację o chórzeCantores Martinensessenza Battuta. W świętomarcińskim chórze działali Krystyna i Stanisław Kozyrowie. Oni to w roku 1987 zachęcili drugie małżeństwo (Helenę i Stanisława Jakubowskich) do wspólnego śpiewania. Tak się złożyło, że te dwie pary mieszkały na tej samej ulicy, a ich zróżnicowane głosy umożliwiły stworzenie kwartetu wokalnego. Początkowo nie była to jednak grupa działająca regularnie, lecz zbierająca się spontanicznie, aby śpiewać dla własnej przyjemności, a z czasem także występować na prośbę przyjaciół i sąsiadów z okazji ślubów, chrztów ich dzieci, spotkań towarzyskich itp.. W czasie takich występów kwartetem kierowała Helena Jakubowska. Ona to przygotowywała i utrwalała na miniaturowym magnetofonie przygrywki . Zespół śpiewał a cappella, ale przed rozpoczęciem każdej pieśni rozbrzmiewała krótka przygrywka, która wprowadzała śpiewających we właściwą tonację i tempo. Po kilku latach przygrywkę zastąpiono podawaniem tonów i tempa przez p. Helenę - tak jak to ma miejsce w chórach profesjonalnych.
Kwartecik ten od czasu do czasu odważał się śpiewać na mszach w pobliskich kościołach. Proboszcz parafii św. Katarzyny, ks. prałat Józef Maj chętnie zapraszał wspomnianą grupkę śpiewaków nawet na doniosłe wydarzenia. I tak ten amatorski kwartet w dniu 10 października 1988 roku miał zaszczyt zapewnić oprawę muzyczną w kościele św. Katarzyny na mszy, która kończyła naukową sesję, zorganizowaną z okazji 750-lecia parafii.
Z czasem do kwartetu dołączyły dalsze osoby z chóru Cantores Martinenses, dzięki czemu rozrósł się on do ośmioosobowego zespołu. Jego skład był następujący: Helena Jakubowska (kierownik) i Alicja Rymsza - soprany, Krystyna Kozyra i Lidia Morończyk - alty, Ireneusz Adach i Stanisław Jakubowski - tenory, Stanisław Kozyra i Andrzej Skóra - basy.
Już w latach 1988-89 nastąpiła swoista symbioza obydwu zespołów, bo Helena i Stanisław Jakubowscy zaczęli brać udział także w próbach i występach chóru świętomarcińskiego.
Również ówczesny proboszcz kościoła św. Anny w Wilanowie, śp. ks. prałat Bogusław Bijak dość często zapraszał ten bezimienny zespół do zapewnienia oprawy muzycznej na mszy świętej, nazywając go zwykle sekstetem wilanowskim bez względu na liczbę śpiewaków w danym dniu.
Jednym z niezwykłych miejsc, gdzie zespół dwukrotnie zaśpiewał, była noclegownia przy ul. Żytniej w Warszawie. Publiczność Składająca, się z bezdomnych mężczyzn, z niemałym zdziwieniem słuchała śpiewu, a na twarzy niejednego z nich widać było wzruszenie. Innym z niezwykłych występó był koncert kolęd dla wychowanków zakładu poprawczego.
Zdarzało się, że oktet śpiewał na mszach, w czasie których występowali inni wokaliści i instrumentaliści. Muzycy ci prosili niekiedy o pozostawienie danych kontaktowych, ale raczej z nich nie korzystali. Dlatego miłym zaskoczeniem dla zespołu było zaproszenie nadesłane przez Pruszkowskie Towarzystwo Muzyczne do wzięcia udziału w koncercie organizowanym w w kościele św. Kazimierza w Pruszkowie jesienią 1993 roku. Nadszedł więc moment, kiedy na rozlepianych na terenie Pruszkowa plakatach i rozsyłanych informacjach musiała się znaleźć nazwa zespołu. W przeprowadzonej naprędce dyskusji przyjęto nazwę SIGNUM. Na koncercie zespół kameralny SIGNUM zaśpiewał kilka pieśni religijnych, m.in. Sancta Maria W.A. Mozarta, do której akompaniował słynny organista Wiktor Łyjak. Kolejny raz zespół miał okazję wystąpić w pruszkowskim kościele 23 października 1994 r. w koncercie pod hasłem "Ave Maria". Wy;stęp ten uświetniła również Jolanta Kaufman i trio Suonare in alegria - Danuta Kołodziejczyk (skrzypce), Ewa Borkiewicz, (fortepian) i Michał Nyżnyk (wiolonczela).
Te drobne sukcesy zachęcały do powiększania repertuaru i podnoszenia poziomu wykonania utworów. Służyły temu dodatkowe próby, które odbywały się raz w tygodniu, najpierw w mieszkaniu państwa Kozyrów, a potem - Jakubowskich. Nie sposób też przecenić faktu, że począwszy od roku 1990 śpiewacy zespołu Cantores Martinenses i SIGNUm dysponowali brajlowskimi nutami i tekstami wykonywanych utworów, pojawiłu się bowiem w naszym kraju pierwsze brajlowskie monitory i drukarki. Materiały te dla obydwu zespołów opracowywała i drukowała Helena Jakubowska przy pomocy widzących przyjaciół: Adama Spychały, Lidii Morończyk i samego pana Stanisława Głowackiego, który poświęcał dużo czasu, aby nagrać pieśni na kasecie magnetofonowej, dzięki czemu p. Helena mogła samodzielnie przygotowywać egzemplarze nut brajlowskich. Symbioza obydwu zespołów nie ograniczała się jedynie do składu osobowego i przygotowywania nut, lecz przekładała się na wspólny repertuar, sposób wykonania i zwiększenie mobilności grupy. To właśnie odważne występy SIGNUM przekonały kierownika Cantores Martinenses Stanisława Głowackiego, że jego zespół również może śpiewać a cappella, w obiektach niesakralnych, a nawet bez jego udziału. I tak chór Cantores Martinenses senza Battuta pod dyrekcją Stanisława Głowackiego i zespół kameralny SIGNUM pod kierunkiem Heleny Jakubowskiej działały obok siebie, czerpiąc nawzajem ze swych repertuarów i doświadczeń. Jednak cel tej artystycznej aktywności był wspólny: szerzenie piękna, jakim jest śpiew chóralny i ukazywanie słuchaczom ogromnych możliwości osób niewidomych w zakresie sztuki wokalnej. W wydarzeniach o charakterze oficjalnym i na mszach w kościele św. Marcina śpiewał chór Cantores Martinenses, a w okolicznościach wzmagających szybkiego i nileraz spontanicznego zorganizowania występu pod nieobecność p. Głowackiego - zespół SIGNU. Zdarzały się czasem zabawne sytuacje, kiedy za śpiew wykonany przez SIGNUM podziękowania dostawał Stanisław Głowacki.
W repertuarach obydwu formacji dominowała muzyka Stanisława Głowackiego i Józefa Furmanika.
Życiorys Stanisława Głowackiego. Życiorys Józefa Furmanika. Smutnym i nieoczekiwanym wydarzeniem była rezygnacja p. Stanisława Głowackiego z funkcji organisty kościoła św. Marcina we wrześniu 2000 roku.
Chórzyści uznali wtedy, że nie powinni nadal używać dotychczasowej nazwy Cantores Martinenses (Śpiewaków kościoła św. Marcina). Po kilkumiesięcznych wahaniach, w kwietniu 2001 r. zdecydowali, iż zamiast dwóch chórów o identycznych składach osobowych tworzyć będą jeden zespół pod prostszą nazwą SIGNUM.
Do tego zespołu kameralnego dołączył p. Stanisław Głowacki i prowadził go wspólnie z p. Heleną Jakubowską.
Na szczęście poziom zespołu nie ucierpiał po tych zmianach. SIGNUM nadal zapewniał raz w miesiącu oprawę muzyczną niedzielnych mszy świętych w kościele św. Marcina, poprzedzając je 15-minutowym minirecitalem.
Swój szeroki repertuar wzbogacał o nowe pieśni, w tym kompozycje Stanisława Głowackiego.
Często występował w innych kościołach i obiektach niesakralnych.
Wiosną 2001 r. nagrał płytę z utworami świeckimi pt. Pieśnią malowane.
Pod poniższym linkiem można znaleźć więcej informacji o tej płycie: płyta "Pieśnią malowane"
Zespół, wzorem swojego poprzednika, zdobywał też nagrody i dyplomy. oto niektóre z nich: Pan Stanisław Głowacki przez pierwsze lata obecności w zespole SITNUm prowadził próby, wyjeżdżał na występy i śpiewał w basach, zapewniając temu głosowi siłę i głębokie brzmienie. Z czasem jednak z powodu pogarszającego się stanu zdrowia i dalekich dojazdów z Błonia coraz rzadiej spotykał się z chórzystami. Stopniowo też ograniczał swój udział w występach zespołu.
Mimo tych trudności ciągle komponował, a jego najnowsze utwory docierały do śpiewaków z SIGNUM, dając im możliwość prawykonań.
Wielką radością dla pana Stanisława była możliwość korzystania z internetowej Biblioteki Utworów Chóralnych, którą nasze Towarzystwo rozwija od roku 2012. Dzięki niej mógł selektywnie słuchać utrwalonych cyfrowo swoich kompozycji i opracowań, a nawet pobrać nuty do swego komputera. Pan Głowacki korzystał z coraz bogatszej Biblioteki niemal do swej śmierci na początku roku 2017.
Zespół SIGNUm nieraz śpiewał także w czasie ceremonii ślubbnych. Jeden z takich występów (zresztą całkiem udany) miał miejsce w kościele św. Marcina w dniu 14 czerwca 2014 r. na ślubie Aleksandry Marii Kreyser i Kaspra Dudzińskiego. Chyba nikt z osób obecnych na uroczystości nie przypuszczał, że będzie to już ostatni występ zespołu w tym kościele.
Kolejnym obiektem sakralnym, gdzie zespół SIGNUM raz w miesiącu śpiewał na mszy świętej, był Kościół sióstr Wizytek pod wezwaniem Opieki św. Józefa Oblubieńca Niepokalanej Bogurodzicy Maryi w Warszawie. Stało się to dzięki uprzejmości ks. prof. Jana Władysława Decyka, który w niedzielę o godz. 9. regularnie odprawiał w tej świątyni mszę świętą, gromadzącą stałą grupę osób z nim związanych. Te msze odznaczały się szczególną, niepowtarzalną atmosferą.
Ksiądz profesor z wielką serdecznością i kulturą przyjmował niewidomych śpiewaków, akceptując zazwyczaj proponowany repertuar pieśni. Pierwszy taki występ odbył się we wrześniu 2009 r.
11 listopada 2016 r. ks. prof. Jan Władysław Decyk zmarł. Zespół SIGNUM przyjął propozycję rektora kościoła, Aleksandra Seniuka, aby kontynuować swoje uczestnictwo we mszach świętych raz w miesiącu o tej samej godzinie. Aktywność ta trwała do czerwca 2018 r.
Mając w swym gronie jedyną osobę widzącą, sopranistkę Alicję Rymszę, zespół musiał pokonać trudności wynikające z zamknięcia przez okres letni ulicy Krakowskie Przedmieście, przy której znajduje się kościół sióstr Wizytek. Niezawodną pomoc w dotarciu do świątyni dla czworga dojeżdżających z Mokotowa chórzystów zapewniała wtedy p. Krystyna Dydyńska.

Nie sposób wymienić wszystkich występów zespołu, które odbywały się w różnych kościołach warszawskich, a dość często poza terenem stolicy, a z także z różnych okazji, takich jak śluby, chrzty, pogrzeby, spotkania towarzyskie, koncerty dla szkół, domów opieki, bibliotek. Za godne uwagi można uznać następujące wydarzenia: Po wycofaniu się pana Głowackiego i rezygnacji jednej z uczesniczek, począwszy od grudnia 2008 r. zespół SIGNUM śpiewał w 7-osobowym składzie - jedna osoba jako bas, a w pozostałych głosach po dwie osoby. Mimo tych trudności nie ograniczał swej działalności.
Występował kilkakrotnie obok innych niewidomych artystów na uroczystościach związanych z obchodami 200. rocznicy urodzin wynalazcy pisma dla niewidomych - Ludwika Braille'a. Organizatorem tych imprez informacyjno-kulturalnych było nasze Towarzystwo, a gospodarzem - Biblioteka Wilanowska. Różnorakim zastosowaniom pisma brajlowskiego został poświęcony film "Sześć ważnych punktów" (dostępny na witrynie naszego Towarzystwa), w którym pokazano zastosowanie pisma niewidomych w dziedzinie muzyki instrumentalnej i śpiewu chóralnego.
Dłuższa niedyspozycja wokalna, a następnie choroba strun głosowych jedynego basa zespołu postawiła SIGNUm przed nowym wyzwaniem - przekształcenia się w chór 3-głosowy. Kierownik zespołu Helena Jakubowska przygotowała nuty kilkudziesięciu utworów w opracowaniach trzygłosowych. Zapewniło to wprawdzie funkcjonowanie na kilka lat, lecz poważnie zubożyło brzmienie wykonywanych pieśni. Na domiar złego kilkoro chórzystów zaczęło cierpieć na znaczne osłabienie słuchu, co wiązało się z koniecznością korzystania z aparatu słuchowego. Urządzenie to sprawdza się nie najgorzej w życiu codziennym, ale w akustyce kościelnej przy śpiewie chóralnym raczej nie zdaje egzaminu.
Jak można zauważyć, czas przestał sprzyjać zespołowi. Podejmowane jeszcze w latach 90. starania o nowych członków przy zachowaniu formuły zespołu złożonego głównie z osób z dysfunkcją wzroku nie udawały się. Słabowidzący kandydaci w kościołach, gdzie zwykle panuje półmrok, nie byli w stanie za pomocą bardzo słabego wzroku czytać nut. Z kolei niewidomi nowicjusze nie posiadali biegłej znajomości nut brajlowskich, a bez tej umiejętności śpiewanie w zespole dysponującym tak wielkim repertuarem było niemożlliwe.
W czerwcu 2018 r. Zespół Kameralny Signum zamknął swą działalność.
Na zakończenie tej relacji oddajmy głos samym członkom zespołu:
"Podlegając, jak wszystko na tej ziemi, procesowi przemijania, zakończyliśmy naszą działalność artystyczną w momencie, gdy za swój poziom wykonawstwa muzyki wokalnej jeszcze nie musieliśmy się wstydzić.
Mamy nadzieję, że pozostaniemy w świadomości wielu naszych słuchaczy, podobnie jak nasz poprzednik, w którzym wszyscy śpiewaliśmy, a mianowicie chór Martinenses senza Battuta. Po obydwu naszych zespołach wokalnych pozostało kilkaset nagrań, które staraniem Towarzystwa Muzycznego im. Edwina Kowalika oraz dzięki życzliwości sponsorów przez wiele lat będą wraz zapisem nutowym dostępne w internecie dla innych zespołów wokalnych.
Oto link do Bibiloteki Utworów Chóralnych: Biblioteka Za pośrednictwem tej witryny internetowej w imieniu chóru Cantores Martinenses i własnym dziękujemy: - inicjatorom zorganizowania chóru świętomarcińskiego w roku 1974, w tym nieżyjącym już ks. bp Bronisławowi Dembowskiemu i kompozytorowi Stanisławowi Głowackiemu;
- pierwszym członkom chóru Cantores Martinenses;
- siostrom Franciszkankom Służebnicom Krzyża, które stwarzały warunki dla odbywania prób chóru, a w przerwach zapewniały śpiewakom smaczne i tanie obiady;
- lektorom wolontariuszom, którzy dyktowali zapis nutowy niewidomym brajlistom;
- stałym i przypadkowym przewodnikom, którzy ułatwiali chórzystom dotarcie na miejsce występów;
- księżom z wielu parafii w Warszawie i różnych kościołów na terenie naszego kraju, którzy z wielką życzliwością przyjmowali obydwa zespoły na koncertach;
- słuchaczom oklaskującym naszą sztukę wokalną i wyrażającym nam przy różnych okazjach swoje uznanie;
- sponsorom wymienionym na witrynie Biblioteki Utworów Chóralnych za dofinansowanie prac naszego Towarzystwa Muzycznego nad utworzeniem tego internetowego zbioru pieśni jako dostępnej publicznie platformy edukacujnej z dziedziny muzyki chóralnej."
Członkowie Zespołu Kameralnego SIGNU: Ireneusz Adach, Helena Jakubowska (kierownik zespołu), Stanisław Jakubowski, Stanisław Kozyra, Henryka Kwiatkowska, Dorota Mindewicz, Alicja Rymsza.


[do początku strony]

[powrót do listy prezentowanych muzyków]

[powrót do strony głównej Towarzystwa]


aktualizacja 17 grudnia 2019 r. IdN1